صفحه 255

قمار يكى از گناهان بزرگ در اسلام است و قرآن شريف شرابخوارى و قمار بازى و بت پرستى را كنار يكديگر قرار داده است:

«انَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَيْسِرُ وَالْانْصابُ و الْازْلامُ رِجْسٌ مِن عَمَلِ الشَّيْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ»[1]

«شراب و قمار و بتها و تيرهاى قرعه، پليد و از عمل شيطانند پس از آنان دورى كنيد».

و از نظر قرآن چه بسا قتل‌ها و هتك آبرو و عِرض‌ها و غارت اموال، در پرتو شراب خوارى و قماربازى است‏:

«انَّما يُريدُ الشَّيطانُ انْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ فِى الْخَمْرِ و الْمَيْسِرِ»[2]

«همانا شيطان مى‏خواهد به وسيله شراب و قمار ميان شما دشمنى و كينه ايجاد كند».

و چه بسا امراض روحى نظير افسردگى و دلهره و اضطراب خاطر، و امراض جسمى نظير فشار خون و نارسايي‌هاى قلب و ضعف اعصاب عمومى، مرهون قماربازى است. بنابراين قماربازى موجب شقاوت دنيا و آخرت است و مسلمان بايد از این‌گونه معاصى اجتناب كند.

مسئله 1702- چنان‌که قمار بازى كار حرامى است، ساختن آلات قمار و خريد و فروش و نگاه‏دارى آن نيز حرام و معاملۀ آن باطل است.

مسئله 1703- قمار بر پنج قسم است:

اوّل: بازى كردن با آلات قمار از قبيل شطرنج و نرد و پاسور و مانند اينها با قصد برد و باخت.

دوّم: بازى كردن با آن آلات بدون قصد برد و باخت.

سوّم: بازى كردن با چيزى كه از آلات قمار نيست، نظير منچ و گردو و توپ و مانند اينها با قصد برد و باخت.

چهارم: بازى كردن با آنها بدون قصد برد و باخت.

پنجم: رزمايش‏ها و مسابقات كه در اين زمان متداول است كه به آن آمادگى رزمى مى‏گويند، نظير تيراندازى، مين‌گذارى، قايقرانى، طرز حمله به دشمن يا فرار از او و مانند اينها، گرچه با برد و باخت باشد.

قسم اوّل و دوّم و سوّم حرام است، ولى قسم چهارم و پنجم مانعى ندارد.

صفحه 256

مسئله 1704- اسب دوانى كه در اين زمان متداول است، چون براى آمادگى رزمى نيست، اگر بدون برد و باخت باشد حلال است، ولى اگر با برد و باخت باشد، علاوه بر اينكه حرام است، برنده مالك آن مبلغ نمى‏شود.

مسئله 1705- كُشتي‌هايى كه در اين زمان متداول است، چون براى آمادگى رزمى نيست، اگر بدون برد و باخت باشد و ضررى هم بر يكديگر نزنند، اشكال ندارد، ولى اگر با برد و باخت باشد يا ضرر داشته باشد جايز نيست، علاوه بر اينكه برنده، آن مبلغ را مالك نمى‏شود.

مسئله 1706- مسابقات علمى يا ورزشى و مانند اينها كه در اين زمان متداول است، نظير اينكه اگر كسى جواب ده سؤال را بدهد جايزه‏اى به او مى‏دهند، جايز و برندۀ مسابقه، آن مبلغ را مالك مى‏شود و واجب است براى كسى كه اين مسابقه را برگزار نموده است به قرارش عمل نمايد و در صورتى كه برد و باخت طرفينى باشد، اصل مسابقه حرام و برنده مالك آن مبلغ نمى‏شود.

مسئله 1707- جايزه‏هايى كه بانک‌ها يا غير آنها براى تشويق قرض‌دهنده مى‏دهند يا مؤسسات ديگر براى تشويق خريدار و مشترى با قرعه‏كشى مى‏دهند، حلال است و همچنين چيزهايى كه فروشنده‏ها براى جلب مشترى و زياد شدن خريدار در داخل جنس‌هاى خود مى‏گذارند، حلال است.

مسئله 1708- اگر شخص يا مؤسّسه‏اى مسابقه‏اى برگزار كند و براى اين منظور به عنوان شركت در مسابقه مبلغى به عنوان هبه از افراد دريافت نمايد، مانعى ندارد، چنان‌که جوايزى كه به شركت كنندگان به قيد قرعه مى‏دهد هبه است و مانعى ندارد.

مسئله 1709- هرگاه انسان به شخص يا مؤسّسه‏اى به عنوان هبه پولى بدهد تا او را در قرعه كشى‏ شركت دهد مانعى ندارد، چنان‌که مبلغى را كه بعداً آن شخص يا مؤسّسه به عنوان جايزه به بعضى افراد مى‏دهد هبه است و مانعى ندارد و فرقى نيست در اينكه بقيۀ آن پول‌ها را براى خود بردارد يا صرف امور خيريه بنمايد و در اين صورت بر شخص يا مؤسّسه لازم است كه به قرارداد عمل نمايد.